Czym jest tabletka „dzień po” i czy jest bezpieczna?

Choć obecnie dostępne środki antykoncepcyjne wykazują się bardzo wysoką skutecznością w zapobieganiu niechcianej ciąży, to zdarzają się sytuacje, w których partnerzy obawiają się, że po odbytym stosunku mogło dojść do zapłodnienia. W takich przypadkach ratunkiem jest dla nich tak zwana antykoncepcja awaryjna. Czym jest pigułka „dzień po” i jaki jest mechanizm jej działania? Czy jest bezpieczna? Oto wszystko, co należy wiedzieć na temat antykoncepcji awaryjnej.

Czym jest tabletka „dzień po” i jak działa?

Antykoncepcja awaryjna to sposób na uniemożliwienie zapłodnienia komórki jajowej poprzez zahamowanie lub opóźnienie owulacji. Niekiedy określana jest jako środki wczesnoporonne – błędnie, bowiem mechanizm jej działania nie ma nic wspólnego z wywoływaniem poronienia.

W jakich przypadkach stosuje się antykoncepcję awaryjną?

Wskazania do stosowania antykoncepcji awaryjnej obejmują sytuacje, w których partnerzy obawiają się, że w wyniku stosunku mogło dojść do zapłodnienia. Antykoncepcja awaryjna stosowana jest więc w następujących sytuacjach:

• po niezabezpieczonym stosunku,
• gdy stosowana metoda antykoncepcji mogła zawieść – np. pękła lub zsunęła się prezerwatywa, wysunęła się wkładka domaciczna, lub odkleił plaster antykoncepcyjny, itp.,
• gdy regularna metoda antykoncepcji została zastosowana w nieprawidłowy sposób, np. pominięta została tabletka antykoncepcyjna,
• doświadczenie przemocy seksualnej jest kolejnym ze wskazań do zastosowania tabletki „dzień po”.

Należy pamiętać, że antykoncepcja awaryjna – podobnie jak naturalne metody planowania rodziny, wkładki wewnątrzmaciczne czy stosowanie antykoncepcji hormonalnej – nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Rodzaje antykoncepcji awaryjnej

Obecnie na rynku dostępne są dwa rodzaje tabletek „dzień po”:

• tabletka Ellaone – powinna zostać zażyta do 120 godzin po odbyciu stosunku seksualnego. Jej substancją aktywną jest octan uliprystalu, która opóźnia lub hamuje uwalnianie komórki jajowej. Zagęszcza ona również śluz szyjkowy w drogach rodnych kobiety, dzięki czemu plemniki tracą możliwość dotarcia i zapłodnienia komórki jajowej;
• tabletka Escapelle – zawiera substancję czynną lewonorgestrel. Przyczynia się do  zahamowania lub opóźnienia owulacji. Jeszcze niedawno uważało się, że wywołuje zmiany w obrębie błony śluzowej macicy i uniemożliwia tym samym zagnieżdżenie się w nim zarodka – dziś wiemy, że takiego działania nie ma. Należy przyjąć ją nie później niż 72 godziny po odbyciu stosunku płciowego.

Jak skutecznie działa tabletka „dzień po”?

Skuteczność antykoncepcji awaryjnej szacuje się na:

• 97,9 – 99,1% w przypadku EllaOne,
• 96,9 – 99,4% w przypadku Escapelle.

Należy jednak pamiętać, że tabletkę należy przyjąć w określonym czasie po odbyciu niezabezpieczonego stosunku – po jego upływie skuteczność tabletki „dzień po” spada praktycznie do zera.

Bezpieczeństwo antykoncepcji awaryjnej

Zastosowanie tabletki „dzień po” uznawane jest przez producentów za bezpieczne, choć oczywiście środki te dostępne są wyłącznie na receptę, bowiem zawierają dużą dawkę hormonów. Ponadto nie nadają się do regularnego stosowania i nie można ich traktować jako stałej metody antykoncepcji. Prawidłowo stosowana, tabletka „dzień po” jest jednak według producenta w pełni bezpieczna dla zdrowia kobiety oraz nie ma negatywnego wpływu na jej płodność w kolejnych cyklach.

Przeciwwskazania do zastosowania antykoncepcji awaryjnej

Podobnie jak tabletki antykoncepcyjne oraz inne środki farmakologiczne, także antykoncepcja awaryjna przeznaczona jest do stosowania w konkretnych przypadkach i u pacjentów nieobciążonych pewnymi schorzeniami i chorobami. Do przeciwwskazań dla stosowania antykoncepcji awaryjnej należą:

• ciąża,
• nowotwory hormonozależne,
• zaburzenia zakrzepowo – zatorowe,
• astma oskrzelowa.

Należy wiedzieć też, że zgodnie z informacją podaną przez producenta, kobieta może użyć tabletki „dzień po” przy karmieniu piersią, ale tylko pigułki Escapelle, której składniki nie przenikają do mleka. W przypadku EllaOne należy zrezygnować z karmienia piersią na kilka kolejnych dni.

Możliwe skutki uboczne przyjęcia antykoncepcji awaryjnej

Działanie tabletki „dzień po” opiera się na zahamowaniu owulacji i wywołaniu niekorzystnych dla plemników zmian w błonie śluzowej macicy. I choć w ogólnym ujęciu nie niesie ze sobą ryzyka dla zdrowia pacjentki, to po zażyciu tabletki może ona odczuć pewne dolegliwości. Najczęściej mają one niewielkie natężenie i samoistnie mijają, jednak warto się na ich wystąpienie przygotować. Po przyjęciu tabletki „dzień po” mogą wystąpić:

• zawroty głowy,
• ból głowy,
• nudności,
• wymioty,
• wahania nastrojów,
• tkliwość i obrzęk piersi.

W następstwie zażycia tabletki mogą się także pojawić zaburzenia cyklu miesiączkowego dotyczące kolejnego cyklu miesiączkowego następującego po cyklu, w którym pacjentka użyła tabletki awaryjnej. Najczęściej obserwowanym skutkiem jest opóźnienie krwawienia miesiączkowego, ale zdarza się, że pojawi się ono kilka dni przed planowanym terminem. Jeśli opóźnienie następnego cyklu miesiączkowego wynosi powyżej siedmiu dni, należy udać się do lekarza ginekologa w celu wykluczenia ewentualnej ciąży.

Czy antykoncepcja postkoitalna (awaryjna) może powodować późniejsze problemy z płodnością?

Nie, zastosowanie antykoncepcji awaryjnej nie wywołuje trwałych zmian w obrębie dróg rodnych kobiety. Jej skuteczność wynika z działania substancji czynnej w aktualnym cyklu miesięcznym i tylko w czasie jego trwania preparat hamuje owulację. Tabletka przyjęta w danym cyklu nie wyklucza zajścia w ciążę w kolejnym. Wszelkie obawy w tym względzie są więc zupełnie nieuzasadnione.

Skąd wziąć receptę na antykoncepcję awaryjną?

Tabletka awaryjna jest preparatem dostępnym wyłącznie na receptę. Aby ją otrzymać, pacjentka musi zgłosić się do lekarza. Błędem jest myślenie, że wystawić może ją tylko ginekolog – w celu otrzymania recepty możesz zgłosić się również do internisty POZ, opieki nocnej i świątecznej lub lekarza innej specjalności.

Ponieważ w przypadku antykoncepcji awaryjnej kluczowe znaczenie ma czas przyjęcia tabletki, warto skorzystać z możliwości wystawienia recepty w czasie konsultacji online z lekarzem ginekologiem.

Wystarczy tylko odpowiedzieć na kilka pytań, dzięki którym lekarz będzie mógł dopasować odpowiedni rodzaj pigułki i poczekać na receptę. Zostanie ona wysłana na maila w ciągu kilku (maksymalnie 24) godzin od konsultacji. Będziesz mogła zrealizować ją w dowolnej aptece.

Podsumowanie

Antykoncepcja awaryjna to stosunkowo prosty a według producenta także bezpieczny sposób na uniknięcie zajścia w nieplanowaną ciążę po odbyciu ryzykownego stosunku płciowego. Ma niewielką ilość przeciwwskazań i skutków ubocznych, które, nawet jeśli się pojawią, nie będą szczególnie dokuczliwe i samoistnie ustąpią po kilku godzinach. 

Zdjęcia: materiał prasowy Klienta.